Dat er uit een pandemie soms mooie initiatieven ontstaan, bewijst de ‘handleiding voor digi-vrijwilligers voor het begeleiden van de cursus Veilig Online’. De handleiding is op initiatief van Eveline Dijkhuizen, Taalhuiscoördinator bij bibliotheek Lek & IJssel en Hanna Ruiten Projectleider Digitale Inclusie tot stand gekomen. Daarom een gesprek met deze twee enthousiaste professionals: Waarom moest de handleiding er komen? Hoe was hun aanpak en welke rol hadden vrijwilligers?
Waarom moest er een handleiding voor het begeleiden van de cursus Veilig online worden gemaakt?
Eveline: ‘We wilden de vrijwilligers op weg helpen voor de nieuwe cursus Veilig online en ze niet in het diepe gooien. Want voor alle vrijwilligers was het programma Klik & Tik. Veilig online helemaal nieuw. Het is fijn om te weten hoe ze zelf met het programma kunnen starten en hoe ze het moeten inzetten. Daarom moest er een handleiding komen waarbij zij ook mee konden denken op de inhoud.’
Was er veel vraag naar een cursus over veilig internetten?
Hanna: ‘Veel bezoekers van onze bibliotheken hadden vragen over veiligheidskwesties. Daar moesten we iets mee. Toen Klik & Tik. Veilig online werd geïntroduceerd, was iedereen blij. Nu konden we een cursus aanbieden.’
Hoe wilden jullie Klik & Tik. Veilig online integreren in de Klik & Tik-reeks?
Eveline: ‘Er was geen tijd om binnen de gewone bijeenkomsten van Klik & Tik ook nog Veilig online aan te bieden. We merkten dat deelnemers na 8 bijeenkomsten nog niet klaar waren. Hanna: ‘Bij een andere cursus, start je gezamenlijk met een korte presentatie, maar dan gaat iedereen zelf aan de slag. Bij Veilig online wilden we dat het interactiever zou zijn. Omdat het onderwerp zich daar ook goed voor leent. En daar moest dus een handleiding voor komen. En dan het liefst samen gemaakt met onze digi-vrijwilligers.’
Hoe betrokken jullie vrijwilligers bij de ontwikkeling van de handleiding?
Hanna: ‘We hadden tijdens de eerste lockdown een online training van Oefenen.nl gevolgd. Vrijwilligers van vier verschillende bibliotheeklocaties ontmoetten elkaar voor het eerst online. Daar ontstond het idee, dat kunnen we vaker doen. “We kunnen van elkaar leren”.’ Eveline: ‘Van alle locaties nodigden we één of twee vrijwilligers uit voor een online brainstorm met de vraag: “Deel alle ideeën die je hebt, dan gaan we met z’n allen in gesprek.” Vooraf kregen ze huiswerk mee. Ze moesten het programma Klik & Tik. Veilig online zelf doorlopen en het webinar Klik & Kik. Veilig online van Oefenen.nl volgen. Zo waren ze inhoudelijk goed voorbereid en konden ze direct met elkaar in gesprek gaan.
Hoe verliep de brainstorm?
Eveline: ‘Met mijn collega Nienke Rijkeboer, zij is ook Taalhuiscoördinator, stelden we vragen op om tijdens de brainstorm te bespreken. “In welke vorm moet de cursus worden gegeven? Hoeveel bijeenkomsten zijn er nodig? Hoe lang moet het zijn. Start je eerst klassikaal? Hoeveel deelnemers en vrijwilligers heb je nodig? Hoe maak je het interactief? En wanneer gaan ze zelfstandig oefenen?’. Tijdens de brainstorm dachten de vrijwilligers er soms inhoudelijk best anders over, maar juist door er met elkaar over te praten kwamen we samen tot één besluit.’
Hoe maakten jullie je ideeën concreet?
‘In de tweede sessie gingen we taken verdelen’, vertelt Eveline. ‘Een vrijwilliger maakte de Powerpoint. Er werden kaartjes met de Gouden regels gemaakt, posters om de cursus te promoten en vrijwilligers verzamelden voorbeelden van frauduleuze berichten. Nienke maakte op basis van de gesprekken een intake formulier. Dit intake formulier gebruiken we om te checken of een deelnemer die al een Klik & Tik-cursus heeft gevolgd, kan doorstromen naar de cursus Veilig online.’
‘Juist omdat we in lock-down zaten, hadden vrijwilligers tijd over voor dit soort klussen. En ze vonden het hartstikke leuk om te doen’, vult Hanna aan.
Je krijgt naast een goede handleiding ook betrokken vrijwilligers
We zijn nu wel benieuwd! Hoe ziet de handleiding eruit?
‘De handleiding geeft praktische tips voor een opzet van een cursus Veilig online’, zegt Eveline. ‘Dus wat er nodig is om de cursus soepel te starten, de gewenste groepsgrootte en wat je klaar moet zetten. Je krijgt ideeën hoe je een cursus interactief kunt maken en hoe je 7 Gouden Regels die in het programma Klik & Tik. Veilig online aan bod komen, per bijeenkomst kunt behandelen.’ Hanna: ‘Er staan vragen in voor gespreksstarters. Daarmee laat je deelnemers nadenken over het onderwerp en een koppeling maken met hun eigen dagelijkse leven. Je ziet ook welke extra materialen je kunt inzetten. En hoe je tijdens de cursus deelnemers als dat nodig is, ook kunt doorverwijzen naar extra taal- of digitale ondersteuning.’
Wat zijn de ervaringen van de begeleiders die een cursus Veilig online hebben gegeven
‘Onze begeleiders geven aan dat de cursus prima loopt en de cursisten eenvoudig door het programma gaan. Het is wel belangrijk om goed te checken of mensen het echt begrijpen. Soms klikken ze iets fout aan en krijgen ze feedback, maar lezen ze dat niet. Dan moet je toch nog even met een cursist in gesprek. Je moet de 7 gouden regels voor veilig online gedrag blijven herhalen. Deelnemers worden zekerder op internet, ze worden sneller op de computer en zitten er geen uren meer achter. Vier bijeenkomsten is heel ruim. Dat biedt de mogelijkheid iets extra’s te doen zoals doorverwijzen naar Steffie DigiD’, alsdus Eveline.
Wat zijn de ervaringen van de cursisten die een cursus Veilig online hebben gevolgd
Hanna: ‘De eerste cursisten die hebben deelgenomen waarderen de cursus gemiddeld met een 8,5. Door video’s werd de materie begrijpelijk. De oefeningen waren duidelijk. Het is in begrijpelijke taal. De vrijwilligers leggen alles lekker rustig uit en zijn heel aardig.’
Zou je het een volgende keer weer zo aanpakken?
‘Als je iets nieuws introduceert is het altijd goed om samen te kijken naar een nieuwe, creatieve manier’, zegt Hanna. ‘Als je vrijwilligers zomaar iets oplegt, werkt het niet. Je kunt niet zeggen: Doe dat toneelstukje voor de klas. Nu is het door henzelf gemaakt. Het is echt iets wat bij ze past.’
=> Download hier de Handleiding voor het begeleiden van de cursus Veilig online.
